Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:
1. ubóstwa;
2. sieroctwa;
3. bezdomności;
4. bezrobocia;
5. niepełnosprawności;
6. długotrwałej lub ciężkiej choroby;
7. przemocy w rodzinie;
8. potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;
9. potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
10. bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
11. trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą;
12. trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
13. alkoholizmu lub narkomanii;
14. zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
15. klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Prawo do świadczeń pieniężnych przysługuje osobom i rodzinom, których posiadane dochody nie przekraczają kryteriów dochodowych ustalonych w oparciu o próg interwencji socjalnej. Od dnia 1 października 2015 r. dla osoby samotnie gospodarującej jest nim dochód nie przekraczający kwoty 634 zł, natomiast dla osoby w rodzinie – kwota 514 zł.
W systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.
Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:
1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;
2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisacho powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowiaoraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;
3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.
Do dochodu ustalonego nie wlicza się:
1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego;
2) zasiłku celowego;
3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo
motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o
systemie oświaty;
4) wartości świadczenia w naturze;
5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na
podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac
społecznie użytecznych.
W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność
gospodarczą:
1) opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych
na zasadach określonych w przepisach o podatku
dochodowym od osób fizycznych - za dochód przyjmuje się
przychód z tej działalności pomniejszony o koszty
uzyskania przychodu, obciążenie podatkiem należnym
określonym w przepisach o podatku dochodowym od osób
fizycznych i składkami na ubezpieczenie zdrowotne
określonymi w przepisach o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
związane z prowadzeniem tej działalności oraz
odliczonymi od dochodu składkami na ubezpieczenia
społeczne niezaliczonymi do kosztów uzyskania
przychodów, określonymi w odrębnych przepisach, z tym że
dochód ustala się, dzieląc kwotę dochodu z działalności
gospodarczej wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym
za poprzedni rok kalendarzowy przez liczbę miesięcy, w
których podatnik prowadził działalność, a jeżeli nie
prowadził działalności, za dochód przyjmuje się kwotę
zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby;
2) opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - za dochód
przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej
osoby.
W sytuacji gdy podatnik łączy przychody z działalności
gospodarczej z innymi przychodami lub rozlicza się
wspólnie z małżonkiem, przez podatek należny rozumie się
podatek wyliczony w takiej proporcji, w jakiej pozostaje
dochód podatnika z pozarolniczej działalności
gospodarczej wynikający z deklaracji podatkowych do sumy
wszystkich wykazanych w nich dochodów.
Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności
gospodarczej w przypadku prowadzenia działalności
opodatkowanej na zasadach określonych w przepisach o
podatku dochodowym od osób fizycznych ustala się na
podstawie zaświadczenia wydanego przez naczelnika
właściwego urzędu skarbowego, zawierającego informację o
wysokości:
1) przychodu;
2) kosztów uzyskania przychodu;
3) różnicy pomiędzy przychodem a kosztami jego
uzyskania;
4) dochodów z innych źródeł niż pozarolnicza działalność
gospodarcza w przypadku gdy podatnik łączy przychody z
działalności gospodarczej z innymi przychodami lub
rozlicza się wspólnie z małżonkiem;
5) odliczonych od dochodu składek na ubezpieczenia
społeczne;
6) należnego podatku;
7) odliczonych od podatku składek na ubezpieczenie
zdrowotne związanych z prowadzeniem pozarolniczej
działalności gospodarczej.
Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności
gospodarczej w przypadku prowadzenia działalności na
zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne ustala się na podstawie
zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego
urzędu skarbowego zawierającego informację o formie
opodatkowania oraz na podstawie dowodu opłacenia składek
w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Przy ustalaniu prawa do zasiłków stałego i okresowego w
składzie rodziny nie uwzględnia się dzieci wychowywanych
w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka oraz
pełnoletnich wychowanków rodziny zastępczej lub
rodzinnego domu dziecka, a do dochodu rodziny nie wlicza
się ich dochodów oraz świadczeń na pokrycie kosztów ich
utrzymania i dodatków przyznanych na podstawie przepisów
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Przy ustalaniu wysokości odpłatności za pobyt osoby w
domu pomocy społecznej, w składzie rodziny uwzględnia
się innych członków rodziny przebywających w
instytucjonalnych placówkach opieki, jeżeli rodzina
ponosi odpłatność za ich pobyt.
Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności, z
wyjątkiem osób odbywających karę w systemie dozoru
elektronicznego, nie przysługuje prawo do świadczeń z
pomocy społecznej. Osobie tymczasowo aresztowanej
zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Za
okres tymczasowego aresztowania nie udziela się
świadczeń.